आनंदी जीवन

  2.5.व्यक्तिमत्व मापनाच्या पद्धती : एखाद्या व्यक्तीमध्ये किती गुण आहेत? हे पाहण्यासाठी व्यक्तिमत्त्वाची मापन केले जाते. तसेच व्यक्तिमत्व मोजमाप विशेषतः लोकांची एकमेकांशी तुलना करण्यासाठी उपयुक्त आहे. वेगवेगळ्या सांस्कृतिक आणि आर्थिक पार्श्वभूमीतील लोकांच्या व्यक्तिमत्व गुणधर्मात किती मोठा फरक आहे, हे पाहण्यासाठी देखील व्यक्तिमत्त्वाचे मापन केले जाते? उदाहरणार्थ अमेरिकेतील शिक्षक आणि भारतातील शिक्षक यांच्या व्यक्तिमत्त्वात कोणता फरक आहे, हे पाहण्यासाठी देखील व्यक्तिमत्त्वाचे मापन केले जाते. 1. प्रश्नावली : प्रश्नावली ही छापील किंवा लिखित प्रश्नांची एक मालिका असते, ज्याची उत्तरे व्यक्तीने लिखित स्वरूपात द्यायची असतात. प्रश्नावलीत दिलेले प्रश्न हे व्यक्तींच्या गरजा, परिस्थिती, नातेसंबंध आणि भावना यावर आधारलेले असतात. या प्रश्नाला होकारार्थी किंवा नकारार्थी उत्तर देणे अपेक्षित असते. सगळ्या प्रश्नांना गुण दिले जातात आणि शेवटी सर्व प्रश्नांच्या गुणांची गोळ्या बेरीज करून प्रश्नावलीचा गुणांक काढला जातो.MMPI, 16PF, Big Five Factors असे काही प्रश्नावलीचे उदाहरणे सांगता येतील.  2. मुलाखत : मुलाख

प्रकरण 1 ले  आनंदाचा अर्थ आणि मापन खरं तर, आपल्या जीवनात आनंदाची खूप महत्त्वाची भूमिका आहे. आपल्या जीवन जगण्यावर आनंदाचा मोठा प्रभाव पडत असतो. आ नंद ही अशी गोष्ट आहे जी लोक शोधू पाहतात, तरीही आनंदाची व्याख्या काय असते? ते एका व्यक्तीपासून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये बदलू शकते. 1.1 आनंदाचा अर्थ  (Meaning of Happiness) :  सामान्यतः, आनंद ही एक भावनिक अवस्था आहे जी आनंद, समाधान आणि तृप्तीच्या भावनांनी दर्शविली जाते. आनंदाच्या अनेक भिन्न व्याख्या असल्या तरी, अनेकदा आनंद म्हणजे सकारात्मक भावना आणि जीवनातील समाधान अशी त्याची व्याख्या केली जाते.      जेव्हा आनंदाच्या खऱ्या अर्थाविषयी बहुतेक लोक बोलतात, तेव्हा ते सध्याच्या क्षणी त्यांना कसे वाटते? याबद्दल बोलत असतात किंवा संपूर्ण जीवनाबद्दल त्यांना कसे वाटते? या अर्थाचा संदर्भ देत असतात.  कारण आनंद हा एक व्यापकपणे परिभाषित शब्द आहे, मानसशास्त्रज्ञ आणि इतर सामाजिक शास्त्रज्ञ जेव्हा या भावनिक स्थितीबद्दल बोलतात तेव्हा सामान्यत: ' व्यक्तिगत कल्याण' हा शब्द वापरतात. आपल्याला या क्षणी किंवा संपूर्ण जीवनाविषयी  जसं वाटतं तसंच, व्यक्तिगत कल्याण

प्रकरण १ ले  बोधात्मक प्रक्रिया   आपल्या सभोवताली ज्या घटना घडतात त्याची जाणीव आपल्याला वेदनेंद्रियामार्फत होत असते. वेदनेंद्रियांनाच ज्ञाननेंद्रिये किंवा पंचेंद्रिये देखील म्हणतात. डोळे, कान, नाक, जीभ व त्वचा ही मानवाची पाच वेदनेंद्रिये आहेत. आपल्या सभोवताली अनेक घटना घडत असतात. त्या सर्व घटनांची जाणिव आपल्याला आपल्या वेदनेंद्रियांमार्फत होते. परंतु त्या सर्वच घटनांचा आपल्याला ‘बोध’ (अर्थ समजणे) होत नाही. कारण आपल्या वेदन इंद्रियांची क्षमता मर्यादित असते. अतिसूक्ष्म धूलिकण आपल्या डोळ्यांनी आपल्याला दिसत नाहीत, अत्यल्प वास आपल्या नाकाला जाणवत नाही, अतिसूक्ष्म आवाज आपल्याला कानाने ऐकू येत नाही. आपल्या सभोवतालच्या परिसरातील गोष्टींचा आपल्याला जो ‘अर्थबोध’ होतो, त्या मानसिक प्रक्रियेला संवेदन किंवा बोधन म्हणतात. अगोदर माणसाला वेदनेंद्रियमार्फत परिसरातील उद्दीपकांची जाणीव होते व त्यानंतर संवेदन घडते. उद्दीपकांची नुसती जाणीव होणे म्हणजे वेदन होय तर उद्दीपकाचे अर्थबोधन होणे म्हणजे संवेदन. उदा. नुसते व्याख्यान ऐकणे म्हणजे वेदन आहे; तर व्याख्यानाचा अर्थ समजणे म्हणजे संवेदन आहे. यावरुन वेदन

  मानवी जीवन हे सर्वश्रेष्ट आहे. ते सर्वश्रेष्ट आहे, कारण ते तीनही काळावर आपली छाप सोडते. भूतकाळातून ते स्फूर्ती आणि प्रेरणा घेते, वर्तमान काळात ते कार्यक्षिल आणि कार्यमग्न राहून परस्पर सहकार्याच्या जोरावर विकास साधते, भविष्याबद्दल ते आशावादी राहून आपला आणि इतरांच्या जगण्याचा अर्थ शोधत राहते.  मात्र असे दिसून येते अनेक लोक संपूर्ण मानवी जीवन व्यतीत करतात, मात्र ते स्व:ताला शोधत नाहीत आणि स्वतःला ओळखतही नाहीत. जसे  मी कोण आहे ? माझे कर्तव्य काय आहे ? आणि मी काय करायला हवे? हे तीन प्रश्न तसे खूपच सूचक आहेत.  जो पर्यंत मी कोण आहे? याचा शोध लागत नाही तो पर्यंत आपले जीवन म्हणजे शीड नसलेले भरकटलेले जहाज किंवा वावटळ मध्ये भरकटलेला कागदाचा तुकडा या प्रमाणे आहे.  आज आपण पाहतो की अनेकांची अवस्था अगदी या प्रमाणे झाली आहे. ना खाण्याची भ्रांत, ना जगण्याची आस, आहे तो दिवस मोबाइलच्या स्क्रीन वर मनोरंजन करून मागे ढकला एवढेच काय ते ध्येय आणि उदिष्ट सभोवताली दिसून येत आहे. तर मग स्व:चा शोध कसा लागणार आणि स्व:चा शोध लागणार नाही तर जीवन प्रवाही कसे होणार.  जीवनाचा प्रवाह थांबला की ते गढूळ होणार आणि त्यातू

मोलकरीण महिलेच्या हस्ते झाला विचारवंत प्रा. रावसाहेब कसबे सरांचा सत्कार   प्रसिद्ध विचारवंत मा. प्रा. रावसाहेब कसबे यांचा काल नाशिक येथे ८० व्या वाढदिवसानिमित्त  कामिनाताई किसन खिल्लारे (माझी मोठी बहीण) हिच्या हस्ते जाहीर सत्कार करण्यात आला... त्यावेळी विचारपिठावर मा. कसबे सरांच्या पत्नी आणि मा. उत्तम कांबळे साहेब उपस्थित होते... ताई नाशिक येथे स्वतः धुनी-भांडी करण्याचं काम करते...तसच तिनं त्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या महिलांच्या समस्या सोडविण्यासाठी संघटना उभी केली... त्यामुळे तिला या कार्यक्रमात प्रमुख पाहुणी होण्याचा...आणि रावसाहेब कसबे सरांसारख्या व्यक्तीचा सन्मान करण्याचा बहुमान मिळाला...   ताई आणि जिजाजी तसे दोघेही अक्षरशत्रु...म्हणजे अशिक्षित आहेत... पण त्यांना शिक्षणाविषयी आणि शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांविषयी खुप तळमळ... ही तळमळ मी प्राध्यापक झाल्यामुळे त्यांच्यात आली...माझं बारावीनंतरच शिक्षण ताईनं नाशिकला केलं...माझ्या जिजाजीना वाचता येत नाही.. पण पुस्तके विकत घेण्याची खूप आवड...मी एकदा त्यांना विचारलं... तुमच्या घरात कोणीच वाचत  नाही; मग पुस्तक का बर विकत घेता?... तेव्हा त्यांनी 

  भिती जगात नाही, तर मनात आहे  दिवाळीच्या सुट्टीत गावी आलोय...सकाळी रोज फिरण्याची सवय असल्यानं... नेहमीप्रमाणे सकाळी पाच वाजता फिरायला निघालो... हवेत छान गारठा दाटलेला... पुर्वेला लालबुंद सुर्य... अंगावरील घनदाट अंधार लोटत... स्वयम् प्रकाशी... सृष्टी उजाळण्यासाठी हळूहळू उगवत होता... मोबाईलच्या टॉर्चच्या उजेडात मी सुध्दा चालत होतो…रस्त्याच्या आजुबाजुला झालेला बदल न्याहाळत होतो…शेलुबाजार रोडवर चिखली गावाजवळ खुपचं बदल झालेला…दोन्ही बाजूला प्लॉटिंग लेआउट पडलेले…चिखली फाट्यावर एक भलं मोठं शॉपिंग कॉम्प्लेक्स बांधलेलं…त्याला लागूनच खारी-टोस्टची फॅक्टरी…सगळ्या गोष्टी नवशहरीकरणाच्या दिशेनं चाललेल्या…      आता सगळं उजाडलं होतं…सूर्याची कोवळी किरणे पसरू लागली…व्यायाम करण्यासाठी एका प्लॉटिंग लेआउट मध्ये मी प्रवेश केला…तेवढ्यात पाच सहा कुत्र्यांची झुंड माझ्या अंगावर धावली…मी आपला हातात मोबाईल धरून शांत थांबलेला…त्यात काळ्या रंगाचा कुत्रा…खूपच मस्तवाल…तब्येतीने गुबगुबीत…उंचपुरा अन् धाडधिपाड…बाकी तीन मात्र सामान्य प्रकृतीचे…जेव्हा मी जाग्यावर शांत उभा राहिलो…तेव्हा ते माझ्यापासून काही अंतरावर उभे राह

  2.3.'Self Concept': Self-concept is the image we create of ourselves. In this way we evaluate our behavior and abilities. For example, beliefs such as "I am a good friend" or "I am a kind person" are part of our self-concept. So self-concept is our self-perception, belief, perception or view of ourselves. Self-concept is a term; which we use to describe the beliefs, interests, skills and tendencies we hold about ourselves. This includes everything from your behavior and abilities to your unique traits. Self-concept is not fixed but can change over time as we learn, grow and experience new things . From this we realize that; Self-concept is not innate; So it develops from experience after birth. Are we capable of doing something? Self worth or not? How do you feel about yourself? It is also called self-perception . It is important; Because it affects our motivation, attitude and behavior .  In short, self-concept is a collection of beliefs about yourself a